Aan het begin van covid-19 liep ik vast. Alles voelde negatief. Een ‘error ‘ ontstond in mijn hoofd. Mijn contact met mensen fotograferen verdween. Er moest een manier komen om dat positieve contact, wat ik zeer hard nodig heb als persoon, nieuw te maken in deze tijden. Hoe gaan anderen mensen om met deze tijden? Daardoor ging ik met mijn camera op pad. Vanwege de veiligheid heb ik mensen uit mijn omgeving gefotografeerd. Voor 1 maakte ik een uitzondering, en stapte ik in mijn auto om naar Rotterdam te rijden.

Prasadam 1,5 meter

Prasadam heb ik leren kennen in de Kas, waar ik mijn fotostudio had. Daaruit is een goede band ontstaan. Uit elk gesprek met Prasadam leer ik veel.

Bij Prasadam is er niet veel veranderd per dag sinds de komst van corona; zijn dagen beginnen nog steeds in zijn atelier. In de ochtend is hij lekker aan het schilderen. Als de schilderijen aan het drogen zijn, is Prasadam bezig met schrijven, vooral veel filosofisch. ‘Kunnen wij wel weten wat de werkelijkheid is? Probeer daar maar eens goed over na te denken, je krijgt er slapeloze nachten van!’ lacht hij.

‘We gaan even terug in de tijd.’ begint Prasadam als ik vraag over hoe hij de toekomst ziet met covid-19. ‘We hebben al een aantal revoluties gehad in de evolutie van de menselijke ontwikkeling, waarvan er twee heel belangrijk waren. Als eerste de landbouw. Mensen kwamen er achter dat als je zaadjes zaait, er planten uit komen. Zo kwamen de kassen en mensen die leiding gaven. Daardoor ontstonden er grotere gemeenschappen. Een heel belangrijke revolutie! De tweede is de industriële revolutie. Er kwamen motoren, auto’s, machines, de trein en het vliegtuig. De wereld werd daardoor veel kleiner. Armoede werd minder en, nog belangrijker, de slavernij werd afgeschaft. Mensen zagen in dat dat heel fout was, maar waar mensen niet zo bij stil staan, is dat telkens na zo’n revolutie een pathologie komt. Mensen staan dan alleen bij de goede dingen stil in plaats van ook de slechte kant van zo’n revolutie in te zien. Denk aan ziektes en de vervuiling van het milieu. Zo zijn er een aantal pathologische kanten die nu worden blootgelegd. En dat hoor je aan de stemmen: het moet anders.’

Evolutie

‘Op dit moment zitten we ook in zo’n pathologische fase. Met als belangrijke onderwerpen de verschillen in inkomens en de luchtvervuiling. Er zijn zo veel dingen waarvan we nu beseffen dat dit niet langer zo kan. Dankzij moeder natuur hebben we een schop onder onze kont gekregen, door het covid-19 wordt de noodzaak van het veranderen veel duidelijker. We mogen niet doorgaan zoals het nu is, anders gaat de wereld naar de sodemieter. Door corona bewegen we ons de komende tientallen jaren naar een maatschappij die anders is dan we ooit hadden kunnen bedenken.’

‘De evolutie is al miljoenen jaren bezig. Die zal ook nooit stoppen. We zitten nu in evolutie waar corona in voorkomt. Als alles voorbij is, gaat de maatschappij beter met elkaar om. Het geld wordt beter verdeeld, mensen worden minder kapitalistisch, we werken meer samen. Dan komt de euforie en gaat het wat beter.’

‘Ik mediteer veel. Door het mediteren krijg ik een duidelijker inzicht over hoe de mens in elkaar zit. Emoties die opkomen, laat ik weer gaan; als dag en nacht die elkaar aflossen. Ik heb emoties, maar ik ben ze niet. Als ik geen emoties ben, hoef ik me ook niet druk te maken. Je bent noch je goede, noch je mindere emoties. Wat jij wel bent is de kern waar alles omheen hangt’

Prasadam gaat na ons gesprek meteen door naar een Skypesessie met zijn filosofengroepje. Normaal doen ze het in de kroeg, maar dat is nu natuurlijk niet mogelijk.

Gaelle en Mark 1,5 meter.

Gaelle en Mark heb ik leren kennen via mijn vriend. Samen met hond Reina en kat Beau wonen ze sinds een tijdje samen.

Terwijl Reina tussen ze in staat, knagend aan haar bot, begint het gesprek over corona. Hoe anders zijn de dagen voor ze?  ‘We gaan alleen naar buiten voor de boodschappen en de wandelingen met Reina. Vooral met die wandelingen zijn we erg blij; de buitenlucht is goed voor je en nu worden we verplicht een paar keer per dag de deur uit te gaan. Normaal zouden we samen naar café’s of de bioscoop gaan om wat leuks te doen, maar dat beperken we nu tot één keer in de week langs goede vrienden van ons te gaan. Wel met gepaste afstand natuurlijk! Gelukkig hebben zij een grote tuin.’ Mark bevestigt Gaelle haar worden met een aantal keer knikken. ‘Juist omdat het niet meer normaal is om sociaal contact te hebben, ga je het wat meer opzoeken. Net zoals dat je net bij de tandarts bent geweest en instant honger krijgt.’ vult hij aan. ‘Dit kan dan gelukkig nog wel online.’

Werk tijdens Corona

Als het onderwerp zich verplaatst naar werk, lopen de meningen uiteen.

‘We werken nu allebei thuis en voor mij bevalt dat prima’, zegt Gaelle. ‘Het is zelfs wat drukker, omdat ik nu meerdere klanten op een dag kan inplannen en geen reistijd meer heb. Ook zijn de semi-verplichte en ietwat awkward koffieautomaat praatjes verleden tijd. Ik zou het prima vinden als dit zo nog een tijdje blijft.’ Mark werkt in de horeca bij Down Town in Eindhoven en zit nu ook thuis. Terwijl Reina haar bot tegen Mark’s hand aanduwt, vervolgt Mark het gesprek: ‘Voor mij mag het nu wel weer afgelopen zijn. Ik ben pas afgestudeerd en op zoek naar een nieuwe baan. Veel bedrijven hebben nu echter een vacaturestop. De tijd die ik nu thuis zit kan ik gelukkig wel goed besteden aan het bijwerken van mijn portfolio. Ook mis ik het om weer onder de mensen te zijn.’ ‘Dit is eigenlijk een introvert vs. extravert verhaal.’ zegt Gaelle lachend.

Ik geef het gesprek een andere wending door te beginnen over mental health. Benieuwd wat Gaelle en Mark daarvan meemaken in deze tijd.

‘Ik denk dat mental health nog erg onbegrepen is. Nu iedereen in dezelfde situatie zit, hoop ik dat er meer begrip komt voor wat bijvoorbeeld eenzaamheid en depressie met je kunnen doen en dat zoiets echt heftig kan zijn.’ In de afgelopen jaren is er wel wat meer begrip gekomen. ‘Het is minder taboe om er over te praten en mensen ervaren nu meer hoe het is om opgesloten te zitten met zichzelf. Ik hoop dat we dit na corona niet vergeten en er verder op door kunnen gaan.’

Communicatie

We communiceren nu via internet en social media. Nog meer dan normaal. Gaelle stipt een belangrijk negatief impact van social media aan.

‘Ik merk zelf dat ik me onbewust met iedereen aan het vergelijken ben en vraag me daarbij af of ik het wel goed doe. Nu iedereen in hetzelfde schuitje zit, zijn posts van anderen wat minder confronterend, omdat ze meer op mijn situatie lijken. Ik kan nu eindelijk relativeren en besef me dat ik het ook goed heb. Ik heb zeker wat bereikt. Daarnaast is het natuurlijk ook positief dat we online contact kunnen onderhouden met vrienden en familie.’

Komt covid-19 nou van de vleermuis of die wilde dierenmarkt?

Veel is er nog niet  over bekend. De verhalen over de oorsprong van het virus gingen van een vleermuis, naar een slang om vervolgens te eindigen bij een dier dat op een dennenappel lijkt en genezende eigenschappen zou hebben. ‘ Veel ziektes komen door dieren die niet vaak gegeten worden en waar we ook vrij weinig van weten. Bij georganiseerde veeteelt is meer bekend over wat er kan gebeuren en wat de risico’s zijn, ondanks dat ziektes in veeteelt ook kunnen muteren. We zijn echter nog niet kritisch genoeg. We zijn wel al bewust bezig met de veeteelt en minder vlees eten, maar als de grootgebruikers zoals  China niet worden aangepakt, dan komen we ook niet veel verder.’ Gaelle vervolgt het antwoord van Mark.

Wat kunnen we leren van covid-19?

‘Ik denk dat er echt een grote verandering moet komen in hoe we tegen onze vleesconsumptie aan kijken. Ik ben niet helemaal tegen het eten van vlees, maar hoe al die dieren zo op elkaar zitten, daar moet verandering in komen. Er wordt daarnaast zo veel verspild. Dieren hebben ook gevoelens, een leven en een ziel, daar moeten we anders mee omgaan. Ik hoop dat mensen door corona meer inzien dat de manier waarop we het nu allemaal doen niet helemaal juist is.’ Gaelle is al een paar jaar vegetariër. Mark eet wat minder vlees dan voorheen.

‘Ik denk niet dat veel mensen inzien dat het komt doordat we verkeerd met dieren omgaan. Die denken: oh het komt van China en het zal die cultuur wel zijn. Veel meer mensen van onze generatie zijn echter wel meer bezig met de herkomst van eten. Vegetarisme en veganisme zijn enorm in opkomst.’

Terwijl Reina nog steeds kwispelend tussen ze instaat en Beau alles rustig bekijkt, geven Gaelle en Mark me nog een aantal tips.

‘Wees creatief qua contact met elkaar. Het hoeft helemaal niet duur of ingewikkeld te zijn: Skype, Discord etc. zijn allemaal gratis. Wij maken daarnaast gebruik van Tabletop simulator om met vrienden online bordspellen te spelen. Ga voldoende naar buiten; bewegen en frisse lucht zijn goed voor je (mentale) gezondheid. Maak een praatje met de mensen die je tegenkomt op afstand, maar vermijd drukke plekken zoals parken en stranden.’

Philine 1,5 meter

Ik spreek Philine net na haar tentamen. Philine heb ik leren kennen als model van Cachet Models. Naast haar leven als model, studeert ze tandheelkunde in Amsterdam en heeft ze een kamer in Utrecht. Ik ging op bezoek bij haar ouders, waar ook hond Beer rondloopt.

Maar hoe gaat een tentamen nou in deze tijd?

‘ Tentamens gebeuren nu online. Je wordt je hele tentamen gefilmd. Je ziet jezelf zo in een hoekje. Terwijl ik aan het nadenken was keek ik even zo naar beneden. Het ziet er zo raar uit! Net of je aan het afkijken bent,  Maar je moet zorgen dat je hele bureau zichtbaar is. Je mag niets drinken of eten, want daar kan iets opstaan’ Philine verplaatst zich even in een fijnere houding om het gesprek te vervolgen over wat er allemaal anders is door Covid-19 .

Tandheelkunde

‘ Ik studeer tandheelkunde, daar horen heel veel praktijklessen bij. Die gaan door corona niet meer door. Doordat ik meer thuis zit ben ik bezig met meer sporten en gezonder eten. Verder ben ik nog wel bezig met school, en gaan de deadlines gewoon nog door.  Doordat veel praktijklessen niet doorgaan heb ik wel vertraging opgelopen’

Philine wisselt af tussen haar ouders en haar kamer in Utrecht. Als ze in Utrecht is zijn ze bezig met het verbeteren van het huis.’ De organisatie komt er helemaal in’ vertelt ze lachend. Waar ze bij haar ouders een grote tuin hebben, is die er in Utrecht niet. Anderen naast haar huisgenoten ziet ze niet.

Eenzaamheid

‘ Wat ik het ergste vind zijn de ouderen mensen. Die zijn nu echt heel eenzaam, eenzaamheid is wel een van de zwaarste dingen aan covid-19 . Voor jongeren is het een groot verschil, maar we kunnen nog wel veel doen. Voor de bescherming mogen veel ouderen geen bezoek ontvangen in verpleeghuizen. Mijn oma zit daar heel erg mee, gelukkig heeft ze nog wel haar hulp. Ik wil heel graag binnenkort langs om te zwaaien voor het raam, dat zal al veel voor haar betekenen. Het zal haar niet uitmaken als ze het krijgt, maar het kan anderen besmetten’

Van ouderen vervolgt Philline het gesprek naar jong volwassenen. ‘ Ik denk dat er over 9 maanden meer kinderen zijn haha! Er komt een nieuwe babyboom. Oh, en ook meer scheidingen. Doordat er meer mensen thuis zitten, zitten mensen meer op elkaars lip. Veel mensen thuis zetten werkt voor een deel niet. Op een bepaald niveau trek ik het nog wel’

Pandemie

Philine haar ouders werken beiden in de zorg. Haar vader is chirurg. Daardoor hoort ze veel over covid-19 . Hoe denkt Philine in deze tijd, waar we dag tot dag leven na over de toekomst?

‘ Ik denk persoonlijk dat er meer pandemieën komen. Ze zeggen dat het in verband staat met het klimaatverandering. Ik hoop dat we in het algemeen echt voorzichtiger blijven qua hygiëne. Het is raar om te beseffen wat we hiervoor gewoon aanraakten’

‘ We hebben ook een andere soort covid-19 dan in China. Het muteert zich ook. Daar door is het zo lastig om een vaccin te komen. Ik ben daardoor bang dat het nog wel 1-2 jaar kan duren. ‘ Tijdens het gesprek komen we ook op complottheorieen, aangezien daar nu ook veel gaande mee is. ‘ Ik vind die van de zendmasten zo raar, 5g is er nog niet eens. Verder ook het verhaal dat je van vaccinaties van alles kan krijgen, heb dat altijd apart gevonden’

Emoties

We vervolgen het gesprek, na de complottheorieen toepasselijk verder over emoties.

School wat nu zo anders is, kan veel stress geven. ‘ Met Beer wandelen helpt me goed. Ik wandel nu sowieso bijna elke dag, dat doet me goed. Mocht ik in Utrecht zijn dan kan ik mijn moeder fijn opbellen’

Door Beer hebben we het al snel ook over fotografie en modellen werk. Haar bureau heeft shoots die niet meer mogelijk waren door de maatregels gecanceld. Met de versoepeling gaan shoots die wel mogelijk zijn, veilig door. Philine mist het werk ook. Hopelijk kan ze als assistente binnenkort bij een tandartspraktijk terecht.

Rosan 1,5 meter

Rosan heb ik leren kennen tijdens een concert. Welke? Geen idee! Er volgden snel zoveel meer waar we elkaar tegen kwamen. Ze studeert op Koning Willem 1 College in Den Bosch.

Maar hoe gaat studeren in deze tijd?

School

‘ Ik slaap meer, of minder. Ik sta later op dan normaal omdat ik niet zo vroeg meer de trein moet halen voor school. De lessen zijn pas 2 weken geleden begonnen, alleen de lessen zijn kort en pas om 09:30. Normaal duurden de schooldagen tot 16:30. Daardoor had ik wel vaak fijn een plek in de trein. Het rooster was heel fijn’ Terwijl we het gesprek voeren maakt Rosan ook een armbandje. Ze laat zien welke ze al gemaakt heeft.

‘ De lessen zijn nu ook anders, die blijven wisselen. We zouden eerst minder les krijgen. Project, rekenen, Engels en Nederlands.  Opeens komt er tekenen en communicatie bij. Dat vind ik niet erg, maar een deel is er niet mee eens. Ik ben blij dat we zo meer te doen hebben en nog zo goed mogelijk met school bezig kunnen zijn. Ik probeer het zoveel mogelijk over mijn dag te verspreiden, ook voor mijn ritme. Maar het blijft lastig, want ik raak door van alles afgeleid’  Het gesprek vervolgt zich over ADHD, wat we beiden hebben. Voor mijn ADD gebruik ik medicatie, wat voor Rosan niet prettig werkt.

‘ Ik kan nog niet echt een oordeel trekken over hoe school nu gaat. We hebben nu pas 2 weken online les. Sowieso weet ik niet of de vakken nog aangepast worden omdat sommige het teveel vinden, anderen weer te weinig. Ik wacht wel af tot wat mijn mentor morgen tijdens de les laat weten. Het is een fijne mentor die veel voor ons doet’

Eenzaamheid

We vervolgen het gesprek met het onderwerp eenzaamheid, wat nu bij veel mensen speelt.

‘ Ik ben blij dat ik niet alleen woon. Ik mis mijn vrienden heel erg die ik nu niet zie. Graag wil ik met ze samen zijn. Gelukkig kan ik ze nu gewoon een berichtje sturen. Hopelijk kan ik ze in juli zien, als die regel dan aanpast. Eenzaam voel ik me daardoor niet. Maar een jaar mijn vrienden niet zien, kan ik niet. Ik haal mijn energie juist uit dingen met mijn vrienden doen. Voordat ik echt naar concerten ging, had ik veel van de vrienden die ik nu heb, niet. Toen kon ik mezelf goed vermaken in mijn eentje. Die tijd, ben ik nu heel dankbaar. Er is zoveel veranderd nu in het leven, maar je kan dat niet zomaar weer doen door Covid-19’

‘ Maar we kunnen mensen zo toch niet nog jaren zoveel mogelijk thuis laten zitten? Ik probeer me er niet teveel mee bezig te houden. Veel mensen worden er ook angstig van. Die 1,5 meter werkt niet altijd, Nederland is zo klein en vol, maar blijf je best doen. Toen ik in de supermarkt was, kwam een vrouw langs me staan. Toen ik haar aansprak, werd ze boos’

Maatregelen

Precies op dit moment van het gesprek beginnen de cavia’s te piepen. Geen idee of ze het word ‘ supermarkt ’ kennen, of zich ook even willen laten horen over de maatregelen.

‘’Aan het begin van Covid-19 was ik verbaasd. Alle zeep in de supermarkt was op. Hoezo hebben mensen geen zeep in huis? In je ellenboog hoesten en je handen goed wassen deed ik al, ook door mijn werk bij Domino’s. Ik ben wel bang dat als het te ver gaat, als een ‘ OCD Freak’ alles supererg reinigen ook weer zijn weerszijde heeft. Wat weerstand opbouwen is ook goed. ‘

Om pandemieën meer te voorkomen, moeten we als landen duidelijker naar elkaar communiceren naar elkaar.  Rosan vervolgt het gesprek met verbazing over Amerika. ‘ Trump neemt het niet serieus’

Stage

Rosan loopt tegen stage aan. Door Covid-19 kan school het uit gaan stellen. ‘ Mijn vorige stage vond ik super leuk, doordat ik weer zoiets zoek heb ik Dynamo bericht voor stage, daar ben ik ook aangenomen. Het normale leven blijf ik missen, maar je kan niet meer dan je best doen en houd je aan de maatregelen. Buiten kan je goed 1,5 meter afspreken, maar doe het niet waar het druk is. Doordat ik elke weekend wel wat afsprak met mensen bewoog ik ook veel. Doordat dat nu niet meer kan, ben ik begonnen met sporten, zo houd ik mijn lichaam in beweging’

We sluiten het gesprek af met bijna 2 armbandjes die klaar zijn, waarvan er nog meer zullen volgen!

 Maite Veronica Kerster 1,5 meter

Maite heb ik 5 jaar geleden leren kennen tijdens onze eerste fotoshoot samen. In die afgelopen jaren zijn we vele samenwerkingen meer meegemaakt, en een fijne band met elkaar opgebouwd.

Maite is Make up en haar artist. Door Covid-19 lag haar werk ook een tijd stil. Hoe gaat ze er als zzp’er mee om?

In de tijd dat ik Maite spreek is de persconferentie net geweest, er komt een kleine versoepeling. Kappers en MUAH weer aan het werk mogen. ‘ Het voelt voor mij nog heel dubbel. We hebben net een periode achter ons waarvan we zien dat de maatregelen geholpen hebben. Ik wil niet voor super lange tijd binnen blijven, we moeten op een gegeven moment verder.. Maar is dit het juiste moment? We weten het nog niet zeker. Over 2 weken zien we het’ Maite neemt een slok van haar thee.

MUAH

Als MUAH is dit juist Maite haar drukke periode. Bruiloften vinden vooral in de lente en zomer plaatst. ‘ Ik was blij, had een mooi aantal boekingen staan, allemaal verschillende klanten! Ik zag echt een mooie groei, en opeens valt het stil. Veel verzetten hun bruiloft, wat ik zeker begrijp. Het is een super belangrijke dag in mensen hun leven’

Net als anderen ondernemers neemt Maite deze tijd door covid-19  om na te denken over haar bedrijf. Wat wil ik? Wat kan ik nog meer uit mijn leven halen? ‘ Ik werk nu wat anders. Ik heb een formulier gemaakt voor mijn klanten. Zo kan ik via de mail de klanten nog persoonlijker benaderen en via het formulier blijft de focus op wat ik moet weten van mijn klanten. Ik houd er niet van om elke klant dezelfde mail te sturen. Verder vind ik het belangrijk om mijn bedrijf wat meer persoonlijkheid te geven ’ Doordat ik en Maite samen gegroeid zijn in ons bedrijf, steunen we elkaar hier ook in. Maite vervolgt het gesprek ‘ Het is ook belangrijk om na te denken over wat voor klanten je wil, waar ligt je focus op? Hoe laat je je zelf zien?’

Ondernemersschap

Door Social Media is er meer focus op persoonlijkheid. Een collega van me die al jaren in het vak zit, heeft het hier vaker met me over gehad. Werk en prive gescheiden houden. Maar waar ligt de grens? Social Media maakt dit een stuk lastiger. Zeker in deze tijden. Gelukkig heeft Maite hier niet veel moeite mee. ‘ Ik kan goed bepalen wat ik wel en niet post’

Tijdens het gesprek laat ik in mijn notitieboek mijn plan zien van deze tijd. ‘ Oh ik heb ook een boekje! Schrijf echt alles op wat in me opkomt’ antwoord Maite enthousiast bij het zien van mijn plan. ‘ Ik schrijf op wat ik ECHT wil in het leven. Visagie maakt me echt gelukkig, maar ik wil wat meer diepte met mijn klanten. Naast het uiterlijk, qua make up houd ik ook van de innerlijke dingen zoals selflove en innerlijke rust. Dat vind ik heel belangrijk in het leven. Daar zou ik echt graag wat meer mee doen. Mijn make up daarmee combineren lijkt me echt prachtig. Uiterlijk en innerlijk zijn ook wel een deel met elkaar verbonden. Toen ik mijn eigen make up deed voelde ik me echt goed van buiten en binnen’

Dagelijkse leven tijdens covid-19

Het dagelijkse leven van Maite heeft vooral veranderingen meegemaakt in haar werk. ‘ Ik ben niet zo’n planner naast mijn bedrijf. Het komt wel beetje op me. Met een vriendin van me wandel ik vooral. Het is meer wat er verder op me pad komt, dat pak ik aan. Net wat het leven me brengt. Plannen geeft me een soort druk’

Covid-19 laat ons vooral leven van dag tot dag, terwijl we nadenken over de toekomst. Wanneer kunnen we weer verder met ons oude leven? Maar, hoe is covid-19 ontstaan en hoe zouden we het in het vervolg kunnen voorkomen? ‘ Oh pff, ik denk vooral dat we moeten minderen met het eten van dieren. Een tijger eet ook dieren, maar die dieren zijn niet opgesloten geweest. Die hebben geen leven in de vrije natuur gehad. Ze worden niet behandeld als dieren, maar als product. De varkensgriep, en anderen virussen zijn ontstaan doordat mensen dieren als producten behandelen’ Maite’s blik zegt zat, een ding is duidelijk. Ze vindt het niet oke hoe dieren behandeld worden.

 Cheyenne 1,5 meter

Net als Rosan, heb ik Cheyenne leren kennen in de muziekwereld. We zien elkaar vaak bij concerten. Samen delen we onze liefde voor de band Enter Shikari en Animal Crossing in deze tijd. Cheyenne is werkzaam in de gehandicapten zorg, waar je jammer genoeg nu in tijden van Covid-19  niet genoeg over hoort.

‘ Mijn diensten op mijn werk zijn vooral veranderd. Soms werk ik na slaapdienst nog tot kwart over 9 in de ochtend in plaats van half 8. Je bent continue daar, je slaapt dan wel op werk. Verder is er weinig veranderd. Minder concerten, minder naar vrienden. Ik kom eigenlijk alleen buiten voor mijn boodschappen en mijn werk’

Werken in de zorg

‘ Dit is een goed moment om de samenleving te resetten. Systemen die er al heel lang zijn, die werken blijkbaar niet. Veel mensen zitten nu zonder werk. We gaan zo een nieuwe economische crisis in. De manier waarop we gewerkt hebben is niet de juiste manier. Zeker niet in de zorg, daar word al jarenlang op bezuinigd. De salaris in de gehandicaptenzorg is een van de laagste, zeker als je het vergelijkt met de GGZ’

‘ Aan het begin van covid-19 was ik ziek. Dat deed veel met me. Angst en eenzaamheid kwamen naar boven. Doordat ik niet veel mensen in Rotterdam ken voelde ik me geïsoleerd. Op werk veranderd er elke dag wel iets, wat veel stress met zich bracht. Het is nu zo onvoorspelbaar, we toekomst ziet er ook niet goed uit met de crisis in aankomst. Met mijn vriend zijn we aan het kijken om samen te gaan wonen, die crisis kan ons leven nog meer beïnvloeden. KLM die zoveel miljard krijgt, begrijp ik, het brengt veel toeristen naar Nederland, alleen het geld gaat niet naar waar het voor bedoeld is, voor mijn gevoel. Maak de zorg ook aantrekkelijker, er is een groot tekort aan werknemers. Al het geklap, de bloementjes zijn leuk, maar om het echt beter te maken mag er iets veranderen in het systeem. Ik ben echt blij met mijn werk, de tijden zijn onregelmatig, maar werk zorgt voor mijn regelmaat. Sowieso houd ik erg veel van mijn werk.’

Tijdens het gesprek word duidelijk waarom Cheyenne zo van haar werk houd, ondanks dat er met de cliënten wel eens nare incidenten kunnen voorkomen. Tijdens de foto’s liet ze littekens zien die zijn ontstaan op haar werk.

Clienten en Corona

‘  Het is heel naar dat onze cliënten hun familie niet kan zien door covid-19 . De eerste 2 maanden heb ik mijn ouders ook niet gezien, dus ik kan het me goed inleven. We zijn ook net verhuisd. Ze kunnen zo ook niet naar hun dagbesteding en werk. We staan zo net om het kaartenhuis heen om hem nog intact te houden. Samen zorgt dat voor veel stress en onduidelijkheid. Toen ik in het begin ziek was dacht een cliënt ook dat ik was overleden aan de ‘ coronaziekte’ Gelukkig mogen ze binnenkort voor het raam zwaaien en video bellen. Zo kunnen ze hun ouders toch nog wat zien. Dat is het mooie aan corona, dat we daar creatief in worden. Onze cliënten hebben een netwerk dat zeer betrokken is’

Het gesprek word vervolgt over een incident. Ik ben benieuwd hoe je zoiets oplost.

‘ Bijna elk incident wordt opgelost. Het is vaak te herleiden waardoor een cliënt zich zo voelt. De cliënt vraagt zich ook af waardoor er zoiets gebeurd ‘ heb ik iets anders gedaan?’

Zo heb ik ook een keer met een cliënt op de bank gezeten, waarbij de cliënt er een grapje van maakt ‘ haha ik wou je vermoorden’ ‘ Haha doe maar niet!’  Ik ben best open naar mijn cliënten. Ik kom in hun leven, en wat ik wil delen over die van mij mogen ze best wel weten. Ze voelen dingen heel goed aan. Een keer toen ik moe was vroeg een cliënt of het wel goed met me ging’

Pandemie

We starten het eind van het gesprek in over pandemieën. Hoe denkt Cheyenne er over, en wat doet ze om er verder mee om te gaan?

‘ Ik denk dat pandemieën moeilijk te stoppen zijn. Sowieso, vind ik op het moment dat er een pandemie is, moet het nieuws meer geordend komen, het zorgt nu voor veel angst.

Voorkomen kan bijna niet, als het er eenmaal komt dat is het er al. We moeten vooral focussen op het overleven.

‘ We mogen wat aardiger naar elkaar zijn. Het mooie verder is dat je nu ziet aan welke mensen je echt wat hebt. Wat kan ik brengen en wat komt iemand halen? Matchen we met elkaar?. Nu mijn sociale leven is weg gevallen, kan ik goed zien van wie ik afhankelijk ben. Toen ik ziek was is Mike helemaal vanuit Limburg boodschappen komen brengen’

Racisme

Dat Cheyenne in de zorg werkt maakt al duidelijk dat ze er voor anderen is. De afgelopen tijd is er veel gaande, mede door de dood op George Floyd die vermoord is door een racistische politieagent in Amerika. ‘ Denk aan de mensen in de zorg als tegengeluid tegen de protesten hoor ik nu teveel. Sinds wanneer denken we aan de mensen in de zorg in dit land? Al jaren word er systematisch bezuinigd in de zorg en dan moet er opeens nu aan ons gedacht worden omdat het de overheid uitkomt. FVD zei zelfs nog ‘ 1,5m bier maar geen 1,5m afstand op het terras’ Maar nu moeten we ineens aan de zielige zorgmedewerkers denken. Ik sta als zorgmederwerker achter de protesten, maar houd rekening met de 1,5m afstand!’

‘ Ik lees in deze tijd met covid-19 meer.  Animal Crossing is nu ook een goede bezigheid. Verder heb ik een stapel puzzelboekjes die ik nu uit probeer te krijgen. Verder wil ik heel veel, maar het lukt niet altijd. Daar moet ik nog wat balans in vinden, want ik merk dat zoveel binnen zitten me ook wat lui maakt’

Guus 1,5 meter

Guus heb ik net als Prasadam leren kennen in de Kas. Daar ontstond onze vriendschap. Guus is een zeer behulpzame man. ‘Oh Liza, je hebt nog een naambordje nodig!’ Voordat ik het wist, hing er een naambordje voor mijn studio.

Terwijl Guus voor mij een glaasje water neerzet, neemt hij zelf een slok van zijn cola. ‘Coca Cola, ja. Daar heb ik een mooi aantal jaren gewerkt. Daarna ging ik bij Brabantia werken, waar ik het zeefdrukken heb geleerd!’ Hoe trots Guus vertelt over zeefdrukken, contrasteert met zijn artistiek bezig zijn van nu. Hij is even klaar met schilderen, door de sleur waar hij voor corona in was gekomen.

Terassen

‘Niet naar het terras kunnen vind ik heel naar. Ik houd van mensen kijken. Ergens vind ik het wel beangstigend. Alle lege terrasjes en het afstand houden, daardoor komt het wel binnen bij mij. Me erover druk maken doe ik niet, maar ik ben er niet blij mee. Ik kan niet lang tegen drukte, met veel mensen in een kleine ruimte met veel mensen praten kan ik niet. Maar een popfestival, bijvoorbeeld Dynamo Open Air, lopend door de modder en poep en pies kan ik dan weer wel, haha!’

Guus roept zijn kat Vlekje. Vlekje heeft een tijdje in zijn atelier gewoond. De straatkat voelde zich aangetrokken tot Guus, en Guus door Vlekje. De kitten is gegroeid tot een mooie volwassen kater.

Kleinkinderen

Het verhaal vervolgt zich verder over muziek en zijn kleinkinderen. ‘Ja, Guusje is dol op hardrock. Die gaat erop mee staan bonken. Anne is meer van de K3. Als ze hier is moet het aan. Staat ze vol trots de danspasjes voor te doen en ook mee te zingen! Zij pakt dat zo snel op.’ Er ontstaat een glimlach op Guus zijn gezicht. Zijn kleinkinderen zijn zeer belangrijk voor hem.

‘Met kinderen is afstand heel lastig. Anne is niet zo aanhankelijk, maar Guusje hangt zo de hele dag aan me. Ze komen om de week apart naar me toe. Dan gaan we samen naar mijn atelier. Dit houdt me op de been. Mijn alcoholverslaving is een probleem dat altijd zal blijven. Het gaat vaak mis als ik de kinderen naar huis heb gebracht, dan is de trigger voor mij het allerergst. Ik ben dan helemaal moe van alle invloeden die ik heb gehad.’

Guus haalt twee keer per week een pil die helpt met zijn alcoholprobleem. Door die pil in combinatie met alcohol, wordt hij ziek. ‘Waarom zou ik in deze corona tijd niet drinken? Ik kan morgen corona hebben. Deze verslaving is voor altijd.’

Niet lekker in zijn vel

‘Ik zit de laatste tijd niet lekker in mijn vel, maar of het door corona komt, weet ik niet. Het is denk ik de sleur, dat alles een beetje hetzelfde is. Als de terrassen open zijn, dan ga ik weer lekker fietsen. Normaal ging ik iedere zondagmiddag lekker naar Oisterwijk fietsen.  Serveersters zijn ook super vriendelijk.’

Op mijn vraag of Guus niet nu een stukje kan wandelen of fietsen, kijkt hij naar beneden. Hij heeft geen zin om alleen te gaan, dat doet hij niet zo snel. Guus ging voorheen naar de kringloop om zo toch onder de mensen te komen. Het stukje sociaal contact dat voor hem zo belangrijk is, is nu weg.

‘Gelukkig worden de maatregelen nu wat afgezwakt, maar sommige gelden nog wel. Hopelijk komt er snel een vaccin. Je hoort van alles; vleermuizen, China, een lab. Virussen ontstaan niet zomaar, ik denk toch dat het in een lab is ontstaan.’

Terwijl Guus een nieuw sjekkie aan het draaien is, sluit hij het gesprek mooi af. ‘Ik kan wel goed alleen zijn, maar niet goed alleen thuis zitten. De twee poesjes erbij maken het goed.’

Rudolf 1,5 meter

Rudolf is ongeveer vier jaar geleden met zijn vrouw Anneke bij ons in de straat komen wonen. Toen ik me voorstelde, volgde er meteen een heel gesprek. Mijn oude hond Boris was ook vrienden met hun hond Sita.

Een strijd van een jaar

Het verhaal begint meteen over Anneke, die jammer genoeg net de Corona-uitbraak is overleden. ‘Het begon vorig jaar in januari, maar ze leek snel hersteld. In maart kreeg ze een TIA. Ze werkte hard om weer vooruit te komen. Haar linkerkant was behoorlijk verlamd.Een jaar ellende.’

Toen ze daar net van hersteld was, kreeg ze last van haar andere heup. Toen kwamen we erachter dat ze blaaskanker had, wat jammer genoeg in haar botten was uitgezaaid. Achteraf gezien hield alles verband met elkaar. Het was een dik jaar ellende.’

Rudolf neemt een slok van zijn koffie. Hoewel hij goed kan vertellen over Anneke, zie je wel dat het hem nog veel pijn doet. ‘Anneke was zelf zeer betrokken met de organisatie van haar crematie. Alles dat de familie wilde vertellen en doen bij de crematie kon echter niet meer. Het sterke afscheid dat Anneke had gewild, werd onmogelijk gemaakt door Covid-19. Haar familie uit Zeeland kon er niet eens bij zijn. Het was heel vervelend. De dag voor de crematie hoorde ik dat het afscheid misschien niet kon doorgaan. Het was echt een beroerde tijd.’

Veel beweging

Voor het verlies van Anneke was  Rudolf al actief met sporten. Elke dag ging hij een paar uur sporten bij Laco. Verder tennist hij een keer in de week, en maakt hij bij twee blaaskapellen muziek. Tot op heden zijn al deze activiteiten stopgezet. Hij speelde zelfs thuis een tijdje niet meer. Gelukkig is hij nu weer langzaam begonnen met blazen. ‘Veel mensen zeggen dat ik Sita weer terug moet nemen. Toen alles met Anneke begon, hebben we Sita naar mijn dochter in Frankrijk gebracht. Daar zit ze met drie andere honden op een groot stuk land waar ze vrij kan rondrennen. Ik kan het haar niet aandoen om haar daar weg te halen.’

‘Het is nu wel echt eenzaam. Het mooie van het leven is eraf. Ik heb al zoveel van de wereld gezien. Als ik Covid-19 krijg, dan krijg ik het. Ik ben er niet bang voor.’ Het gesprek gaat verder over Anneke, van wie een prachtige foto naast de TV staat. Op de muur hangen zes familiefoto’s. Anneke en Rudolf met hun kinderen en kleinkinderen. ‘Anneke was ook niet bang voor de dood. Ze had er vrede mee.’

Anneke

‘Ik heb Anneke leren kennen in Zeeland, waar ik op de Zeevaartschool zat in Vlissingen. Anneke liep met een vriendin over de boulevard te paraderen. Na ons huwelijk ben ik gelijk gaan varen. Zo heb ik de hele wereld rondgevaren met passagiers en vrachtschepen. Daar heb ik veel ellende gezien, veel armoede, ik zag wijken die bestonden uit papier. We lagen vaak lang in de haven omdat we stukgoederen laden en losten.  Er is geen mooier land dan Nederland. Nederland is altijd netjes, schoon en groen. Zo leer je wel veel over de wereld en verschillende culturen.’

Momenteel is er globaal veel aandacht voor racisme en Black Lives Matter als gevolg van de tragische doding van George Floyd door een politieagent. Hier valt ons gesprek dan ook even op. ‘Ik ben met de boot ook in Suriname geweest. Daar waren we bauxiet aan het laden. Toen ik besefte dat wij daar als Nederland goud geld mee verdienden en Suriname bijna niets, omdat het eigenlijk uit hun land geroofd werd, dacht ik echt ‘dit is ongelofelijk!’ Ik denk dat dit her en door zeker nog gebeurt, hoor.’

Familie

Rudolf miste de kinderen en Anneke wel tijdens het varen. Hij zat soms zelfs een half jaar op een boot. Gelukkig was hij tussendoor wel twee tot drie maanden thuis. ‘Je mist zo belangrijke momenten van het opgroeien, gelukkig hebben ze me het nog niet kwalijk genomen, haha,’ zegt Rudolf met een lach op zijn gezicht.

Op de vraag wat we van Covid-19 kunnen leren, valt Rudolf even stil. ‘Daar durf ik niet echt iets over te zeggen. De angst die we in het begin hadden over de hoeveelheid IC-bedden vond ik wel wat. Ik denk dat we verder niet veel kunnen leren om een volgende pandemie te voorkomen, wel hebben we nu geleerd dat er teveel is bezuinigd op de zorg. Wereldwijd is er goed met elkaar samengewerkt. China uiteindelijk ook, ondanks dat ze zich in het begin te stil hielden. Ik hoop wel dat het snel klaar is, al die Corona toestanden.’

Voordat ik Rudolf’s deur achter me sluit, krijg ik nog een boek over karakters van honden mee, die zijn dochter met een Noorse hondentrainer geschreven heeft. ‘Oh Rudolf, ik zie dat je een thriller leest. Ken je Jussi-Adler Olsen? Als je wil mag je die van mij wel lenen!’ Hopelijk komen er nog meer boekenruils.