Op een regenachtige maandag ochtend rijd ik naar de boerderij van Henrie & Mieke.

In Oirschot zijn ze zeker geen onbekenden. Ze dragen graag hun steentje bij om kinderen te leren over het boerenleven. Zelfs de kalfjes volgen een opleiding! ‘Ja zo leg je het fijn aan kinderen uit. Van peuter tot student. De eerste 2 jaar geven koeien nog geen melk’ vertelt Henrie met een kleine lach op zijn gezicht.

In overall en laarzen, gewapend met mijn camera ga ik de stal in. De koeien kijken me nieuwsgierig aan. Nieuwsgierig kijk ik terug, heel erg benieuwd wat ik vandaag allemaal ga leren!Dit jaar ben ik al 5 jaar vegetariër. Voor het milieu, voor de dieren en mijn eigen gezondheid. Via kennissen kwam ik in contact met Mieke.  Aan de telefoon hadden we al snel een fijn gesprek. ‘Oh, ik begrijp dat je vegetariër bent’, zegt Mieke die vervolgens ingaat op het stikstof probleem. ‘Het is precies zoals je zegt! Iedereen moet wat inleveren voor de toekomst. 100km/h op de snelweg vind ik al een goed idee’

Er is te veel stikstof in Nederland.

Daarmee komt kwetsbare natuur onder druk te staan. Daarom is er spoed bij een nieuwe wet.  Stikstof wordt pas schadelijk als het zich bindt aan anderen stoffen, zoals waterstof en zuurstof. Deze komen vooral in de lucht door uitstoot van industrie en uitlaatgassen. Waarom veeteelt de grootste vervuiler is? Veeteelt stoot vooral ammoniak uit, de schadelijkste vorm. Ammoniak ontstaat bijvoorbeeld als poep en plas bij elkaar komt.

Het kabinet heeft voor een regionale drempelwaarde gekozen omdat elke provincie anders is. Het nadeel is dat sommige boeren daardoor veel sneller een verandering moeten doen die misschien juist niet duurzamer is. Provincie Brabant heeft er zelf voor gekozen dat het in 2022 moet gebeuren, terwijl het landelijk 2028 is.

De boeren voelen zich ongehoord.

Tijdens het schoonmaken van de stalvloer vertelt Henrie over zijn koeien en het probleem met ammoniak. ‘De politiek wil niet naar ons luisteren. Ze hebben nu een idee voor een nieuwe vloer. Daarbij komt de poep en plas buiten de stal bij elkaar. Ammoniak verergert het stikstof probleem’ ‘Maar als de poep en plas toch bij elkaar komt, dan is dat toch geen oplossing?’  ‘Precies, zo’n vloer kan bij mij 50.000 euro kosten. Volgens onderzoek kan dit 3% uitstoot verminderen bij de boeren, maar voor de koeien is die vloer niet goed. Hij is een stuk gladder dan de vloer die er nu in ligt’.Henrie tikt de koeien zachtjes aan. Het is tijd om ze te gaan melken. Rustig sluiten ze achter elkaar in de rij. Terwijl ik na uitleg van de tepels van de koeien schoonmaak luister ik geïnteresseerd naar alle informatie die ik krijg. ‘Deze koe staat al een tijdje te wachten. Die geeft echt veel melk. Weet je dat we uit melk heel veel informatie kunnen halen? Melk wordt gemaakt uit bloed. Mocht een koe ziek zijn, dan mag haar melk echt niet gedronken worden. Er zijn in Nederland goede strenge regels voor de gezondheid’

Nederland blijkt een koploper qua dierenwelzijn te zijn. In andere landen hebben de dieren het een stuk slechter. ‘Ja toen hier de legbatterijen weggingen, kan er goed iemand buiten Europa gedacht hebben: “Eey, daar begin ik aan”. Supermarkten willen het goedkoopste van het goedkoopste. Zo kunnen ze meer winst maken. Die eieren van die legkipboer van buiten Europa kan nog goed verkocht worden’

Nederlandse boeren zijn groot in hun export.

Slechts een kwart blijft in Nederland. Nederland exporteerde vorig jaar voor 90,3 miljard euro aan het buitenland en importeerde voor 61,4 miljard euro.  Daar zit wel een kleine vertekening bij omdat Nederland kleiner is in vergelijking met Amerika of Duitsland.

Terwijl Henrie me een beker verse melk geeft, gaat ons gesprek verder over duurzaamheid. ‘Wow, dit is echt warm!’  ‘Ja, de lichaamstemperatuur van een koe ligt tussen de 38 en 39 graden. We vangen die warmte op die vrij komt met de melk terugkoelen naar 4 graden. Daarmee verwarmen we het water om de melkruimte schoon te spuiten. Dat water vangen we weer op om de stal vervolgens schoon te maken’

Nadat we alle koeien gemolken hebben is het tijd voor een boterham.

Daarbij vraag ik aan Henrie wat hij allemaal moet veranderen aan zijn bedrijf. ‘We moeten een nieuwe NB-vergunning aanvragen, dan moeten wij een nieuwe vloer leggen. Daar moet een schuif overheen wat om de zoveel tijd gebeurt. De nieuwe stal heeft even uitstelling gekregen, dat hoeft pas over 8 jaar. Alleen de mestputten zitten aan elkaar, dus het komt alsnog bij elkaar. Je gaat die ammoniak zo in de stal wel reduceren, maar achter de stal komt dat alsnog vrij.’

Op mijn vraag of de boeren geen andere oplossing gevonden hebben, komt Henrie met een interessant verhaal. ‘Er is een nieuwe methode, waarbij je de mest aanlengt met water. Daarmee reduceer je veel meer stikstof en het is ook nog eens flink goedkoper. Die vloeren die ze nu willen zijn helemaal niet geschikt voor stallen voor koeien. Het is meer geschikt voor varkenstallen. Die zijn dicht. Koeienstallen zijn open. Vorig jaar is er met zo’n nieuwe vloer zelfs een stal ontploft. Het is geen oplossing’

Geschrokken kijk ik Henrie aan.

‘Hoe zit het dan met de varkenstallen die in brand opgegaan zijn vorig jaar?’. ‘Die hebben luchtwassers. Die gaan heel de stal door. Het werkt goed, maar 1 vonkje of een rat en het vonkje gaat zo helemaal rond. Al die stallen waren juist nieuw. Door de luchtwassers zijn ze een stuk onveiliger. De werknemers kunnen er wel uit, maar alle varkens niet’

De politiek wil allemaal dingen verbeteren.Maar zo te horen hebben ze ideeën die door misinformatie niet helemaal goed zijn. De vloer waarover het gaat is goed voor varkensstallen. Luchtzuivering werkt daar ook, maar brengt brandgevaar met zich mee.

‘’Zoals ik het zie, is in Brabant alleen Brainport en de airport belangrijk. De airport is er voor de economie. Die geven net zoveel uitstoot als de landbouw. Daardoor heb je ook verzuring van de natuurgebieden. Groot deel boeren willen ze weg hebben zodat ze nog kunnen bouwen. Er staat ook helemaal geen hek om Brabant. De lucht van Duitsland en België komt ook hiernaartoe. Er moet zeker wat veranderen. Maar wij boeren hebben al het meeste in Nederland gedaan. We willen zeker meer doen, maar niet met regeltjes die ons financieel de nek omdraaien en niets tot bijna niets verandert’

Henrie laat me een app zien. ‘Kijk Boerbewust, hierin staat dat het afvalwater van mensen een grotere bron van bacteriën is dan mest’ Naast dat de boeren een app hebben met allemaal informatie en nieuwsberichten, zijn er ook verschillende landbouwbelangenclubs in Nederland. ‘Die zijn nu samen een collectief. Samen hebben ze een oplossing ingediend voor de stikstof, maar er komt niet echt een reactie. Stronteigenwijs luisteren ze niet, wat echt stom is. In Nederland is nu veel onvrede’

Terwijl Henrie een slok van zijn koffie neemt zie ik een zorgelijke blik.

‘In Nederland heb je veel natuurgebieden. Stel, ik zie een salamander achter mijn stal, dan word dat een speciaal natuurgebied, natura 2000. Verder controleert niemand dat. Maar niemand mag in dat gebied nog wat doen. Maar daardoor kunnen mensen het ook faken’

‘Oh Henrie, ‘Schat’ belt je!’ Na zijn telefoongesprek kaart Henri nog een ander probleem aan. ‘In Nederland wordt ook steeds meer verboden. Bij Tentfeesten zijn er steeds meer beveiligers nodig, daardoor kunnen we het niet meer financieren. Motorraces, autoraces, of zelfs een brandstapel. Wat blijft er over? Festivals. In Brabant worden meer pillen gemaakt dan koeien gemolken. Jongeren kunnen zo alleen nog maar naar festivals waar ze pillen slikken en selfies maken voor op social media. Zo blijf je maar gaan en een deel faken, want op social media moet alles leuk zijn. Mensen komen zo in een burn-out terecht, waarna ze zichzelf juist resetten door koeien te aaien op een zorgboerderij’

Terwijl onze maag weer vol is, kunnen de koeien niet wachten om hun magen vol te eten.

Henrie wordt gevolgd daar Molly en Fanny. Zijn trouwe kleine viervoeters volgen hem waar hij gaat. Het is prachtig om te zien hoe sterk hun band is. ‘Wil je het een keer van deze hoek zien Liza?’  ‘Ah ja,graag! Maar eerst wil ik nog een close up van jullie in de tractor’ Ik neem net plaats voor Molly en Fanny. ‘Die maken dit elke dag mee, dus neem de ruimte die je nodig hebt Liza’ Terwijl we de stal inrijden om de koeien te voeren zie ik opeens een bekende. Evert, de neef van mijn vader heeft ook een melkveebedrijf. ‘Evert komt vaker hier over de vloer. We helpen elkaar waar nodig is’ Binnen de korstte keren gaat het over mijn oom Dirk, die naar Nieuw-Zeeland gegaan is voor zijn werk. Ons kent ons.

Na een stukje het erf bekijken en kennis gemaakt te hebben met pony Pimmetje is het tijd voor de lunch.

Terwijl ik dochter Anne een hand geef herken ik haar. Iets daarna ontmoet ik Mieke. ‘Ja nu herken ik je van de ondernemersmarkt!’  Terwijl we aan het eten zijn gaat het stikstof verhaal weer verder. De hele familie is er mee bezig. Even komt er ook te spraken dat 2 politieke partijen op het stikstof probleem inspelen terwijl ze dat nooit eerder gedaan hebben. ‘Oh dat vind ik ook echt niets die’.

Voor mij is dierenwelzijn ook heel belangrijk. Het viel me op dat de koeien ook een halsband met een nummer dragen. ‘ Een koe wordt bij ons op pakweg 5 jaar, we willen hoger. De duurzaamheid moet omhoog’ ‘Wat voor mij lastig is, als je bijvoorbeeld kijkt naar biologisch. Dat vind ik een stuk beter voor het dierenwelzijn, alleen de dieren worden ouder waardoor er ook meer uitstoot is’ vertel ik Mieke. ‘De eerste 2 jaar geven koeien sowieso geen melk. We hebben heel veel op met onze dieren, maar het blijven productiedieren. Stel een koe geeft opeens bij haar 4^e jaar geen melk meer, dan gaat ze weg’

Terwijl Mieke me nog een weetje geeft over hoe je een koe rustig kunt krijgen (aaien bij hun staartbeen) vertel ik over de dag dat ik meeliep bij mijn broer in een varkensstal. ‘Zelf zie ik dieren liever buiten in de natuur. Maar door de varkenspest is dat bij varkens al niet mogelijk. Net zoals de hekken om de zeugen heen, ik leerde daar pas dat ze die hebben omdat de zeug anders op de biggen gaat liggen. Ik merk dat veel mensen zich niet openstellen en hun mening vasthouden. Het allerliefste zie ik meer vrijheid bij de dieren, maar door de productie is dat niet mogelijk zoals hoe het nu is’ Mieke luistert vol aandacht en knikt. ‘Ik hoorde toen je me belde al dat jij je er wel voor openstelt. Mensen framen te veel. Ze pakken 1 ding wat ze minder vinden en focussen alleen daarop’

 

Terwijl ik al wat beelden laat zien ontstaat er een glimlach op Mieke haar gezicht.

Ze herkent zo een aantal koeien op de foto. ‘Oh die Molly, daar is Henrie niet zo blij mee’ als we bij de foto komen van Molly, op de tractor stoel met haar modderpoten.

 

‘Het nadeel van het hele stikstof probleem is dat er alleen op de boeren gefocust wordt. Ja, we zijn een van de grootste uitstootgevers, maar we als land rijden ook met de auto, pakken het vliegtuig. Waarom hebben we nog niks voor de uitstoot van vliegtuigen?’ Haar glimlach is verdwenen. Een zorgelijke blik heeft plaatsgemaakt. ‘Waarom moeten we in Brabant al veel eerder wat aan de stal aanpassen dan in de rest van Nederland? Er zijn vroeger ook echt fouten gemaakt, toen Henrie klein was. Dat is 40 jaar geleden. Maar toen was dat het beste manier van boeren. Achteraf blijkt dat niet zo, maar er is nu veel meer kennis. We mogen nu van eind september tot begin februari geen mest meer rijden’ Terwijl ik naar buiten kijk zie ik het bord staan: ÉÉN LAND, ÉÉN WETGEVING.

We vervolgen ons gesprek over het klimaat. ‘Het klimaat veranderd al jaren. We hebben zo ook een ijstijd gehad, CO₂ zal zeker invloed hebben, maar voor hoeveel is dat zeker? Je kan het niet baseren op 5 jaar. 20-30 jaar heb je pas referenties op. We hebben nu 2 hete zomers gehad’ ‘Het kan allemaal meespelen. Ik begrijp goed dat je meer zekerheid wilt. Zeker met je bedrijf. Jullie kennen al je koeien, dierenwelzijn doe je ook wat je kan en je hebt kennis over CO₂. Ik zie die vloer ook niet als oplossing, het scheelt maar 3%. Waarom is er nog geen goede/betere oplossing?’ Terwijl Mieke antwoord wil geven komt Henrie weer binnen ‘We moeten naar de kalfjes’ Het werk gaat gewoon door.

 

Waarom er nog geen oplossing is? De politiek is er nog steeds mee bezig.

Terwijl Henrie en anderen boeren al een betere oplossing voor de kunstmest gevonden hebben, is daar nog steeds geen gehoor aan gegeven. Kunstmest is ook een grote bron van inkomsten.

Daarom vroeg ik aan Henrie wat volgens hem de oplossing is: De landbouw, de goede bodem met de juiste bodembedekking. Een hectare bieten, mais en een hectare aardappels die meer bladmassa hebben dan een hectare bos, daar zit een heel stuk de oplossing. De bodem dat is diegene die de CO₂ moet vastleggen. Die zit in de landbouw. Met goede landbouwpraktijken kunnen we een heel deel oplossen. Wij gaan het probleem van het vliegveld niet oplossen. ‘Maar we moeten het wel samen oplossen!’ vult Mieke hem aan.

Ik begrijp goed dat de boeren zich aangevallen voelen. CO₂ is al een langere tijd een probleem. Er is al minder uitstoot, alleen met 46% is de veeteelt nog steeds de grootste vervuiler.  Met alle informatie en plannen over de klimaatverandering werd de PAS gemaakt. Vanaf het begin was al duidelijk dat dat nog niet genoeg zou zijn. Waarom deed de politiek niets? Door al die verloren tijd komt de halvering van de veeteelt steeds dichterbij. Een groot deel van de boeren weten dat er dingen moeten veranderen maar krijgen van de politiek geen duidelijkheid. Met alles wat al meerdere jaren bekend is, moeten de hoofden nog meer bij elkaar gezet worden. Luister naar elkaar.

 

Wil je alle foto’s bekijken? Zie de slider hieronder!